काठमाडौ । मुलुकको समृद्धिका लागि राष्ट्रिय योजना आयोगको महत्वपूर्ण योगदान हुन्छ । यतिबेला नेपाल अर्थतन्त्र भद्रगोल र कमजोर अवस्थामा छ । नेपाली जनताले राजनीतिक परिवर्तनका लामो समय खर्चिइसकेको छ । फलस्वरुप अहिले मुलुकमा आम नेपाली जनताले खोजेको जस्तो संघीय लोकतान्त्रिक गणतान्त्रिक शासन व्यवस्था सञ्चालनमा आएको छ । अब जनताले आर्थिक समृद्धि र विकास खोजेको छ । समृद्धि र विकासबाट मात्र आम नेपाली जनता खुसी र सुखी हुन सक्दछ । त्यसका लागि राष्ट्रिय योजना आयोगले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्नुपर्ने टड्कारो आवश्यकता रहेको छ ।
आम नेपाली जनता ‘सुखी नेपाली समृद्ध नेपाल’ भन्ने नाराले जतिसक्दो चाँडो सार्थकता पाओस्् भन्ने चाहान्छन् । तर जनताको चाहना चाँडो पुरा हुनेमा आशंका ज्यूँका त्युँ रहेको छ । मुलुकमा संघ, प्रदेश र स्थानीय तह गरी तीन तहको शासन सञ्चालनमा आएको झण्डै ५ वर्ष पार गर्र्दै गर्दा तहगत शासन प्रणालीप्रति पनि नेपाली जनताले चित्त बुझाउन सकेका छैनन् । यो समयमा आम जनताको जीवनस्तर उकासिन सकेको छैन । यस्तो अवस्थामा राष्ट्रिय योजना आयोगले सान्दर्भिक योजनाहरु तर्जुमा गरी फास्ट ट्रयाकबाट भएपनि सम्बन्धित क्षेत्रमा लैजानु जरुरी देखिएको छ ।
यसबीच रामकुमार फुयाल राष्ट्रिय योजना आयोगको सदस्य पदमा रहेर जिम्मेवारी बहन गरिसक्नुभएको छ । उहाँ आफूँले पाउनुभएको जिम्मेवारी कुशलतापूर्वक निर्वाह गरिरहनुभएको छ । उहाँले आबधिक योजना निर्माण, बजेट तर्जुमा तथा मध्यमकालिन खर्च संरचनाको तयारी, आयोजनाहरुको अनुगमन तथा मूल्यांकन लगायत नियमित रुपमा सम्पादन गर्नुपर्ने बिभिन्न महत्वपूर्ण जिम्मेबारीका कामहरुमा संलग्न भई आफुले हेर्ने बिषयमा सक्रियता देखाईरहनुभएको छ । उहाँले आयोगको मातहतमा रहेका निकायहरुबाट उठान गरिएका, निरन्तरता दिइएका र बिभिन्न तहबाट सम्पादन गरि पूर्णता पाएका महत्वपूर्ण नीतिगत कार्यहरु यसरी प्रस्तुत गर्नुभएको छ ः
आ.ब. २०७८\७९ देखि आ.ब.२०७९\८० पौषको दोस्रो हप्तासम्ममा सम्पादन गरिएका मुख्य कामहरु
तथ्य तथ्यांकसँग सम्बन्धित
१. राष्ट्रिय जनगणना–२०७८ (१२ औं राष्ट्रिय जनगणना) को प्रारम्भिक नतिजा सार्वजनिकीकरण गरी लागू गरिएको । अन्तिम प्रतिबेदन छिट्टै सार्वजनिकीकरण गर्ने तयारी भएको ।
२. राष्ट्रिय कृषि गणना २०७८ को स्थलगत तथ्याङ्क सङ्कलन कार्य ७७ वटै जिल्लामा सम्पन्न भई भरिएका प्रश्नावलीहरु विभागमा प्राप्त भएको र प्रारम्भिक नतिजा सार्बजिक गर्न तयारी गरिएको ।
३. नेपाल जीवनस्तर सर्वेक्षण–२०७८ (चौथो संस्करण)को अधिकृत, सुपरिवेक्षक र गणकस्तरीय तालिम सम्पन्न गरी स्थलगत तथ्याङ्क सङ्कलन कार्यका लागि गणक टोलीहरुलाई गणना क्षेत्रहरुमा परिचालन गरिएको ।
४. GISM आवश्यकताको आधारमा करिव ३५ हजार जति गणना क्षेत्र नक्सा तयार गरी राष्ट्रिय जनगणना–२०७८ तथा राष्ट्रिय कृषि गणना–२०७८ को कार्यक्रमलाई सहयोग पुर्यान विभिन्न गणना क्षेत्र विभाजन गरी नक्शा निर्माण गर्ने कार्य सम्पन्न गरिएको ।
५. राष्ट्रिय औद्योगिक सर्वेक्षण–२०७८ को नतिजा सार्बजिक गरिएको ।
६. Solid Waste Account for Urban Municipalities of Nepal, 2022 को नतिजा सार्वजनिक गरिएको । जलवायु परिवर्तन सर्वेक्षण–२०७९ को प्रश्नावली तयार गराइएको ।
राष्ट्रिय विकास समस्या समाधान तथा नीति निर्माणसँग सम्बन्धित
सम्माननिय प्रधानमन्त्रीज्यूको अध्यक्षतामा सम्पन्न हुने राष्ट्रिय विकास समस्या समाधान समितिको वैठकको निर्णय बमोजिम संयोजकको भूमिकामा :
७. ४६ औं वैठकको निर्णय बमोजिम अध्ययन गरिएको “एकीकृत राष्ट्रिय सामाजिक सुरक्षा संरचना–२०७७” लाई थप परिस्क्रित गरि सा.सु. संरचनाको नया प्रतिबेदन–२०७९ तयारी गरिएको ।
८. ४७ औं वैठकको निर्णय बमोजिम नेपालमा वैदेशिक लगानी–प्रतिबद्धता, देखिएका समस्या र लगानी आकर्षित गर्नको लागि आवश्यक व्यवस्था सम्बन्धी अध्ययन प्रतिवेदन–२०७८ तयारी गरिएको ।
९. ४८ औं वैठकको निर्णय बमोजिम राष्ट्रिय तथ्यगत विवरणको एयचतब िलाई व्यवस्थित बनाउने सन्दर्भमा गठित समितिबाट, “राष्ट्रिय तथ्यगत विवरणः वर्तमान अवस्था र भावी कार्यदिशा सम्बन्धी अध्ययन प्रतिवेदन–२०७८ तयारी गरिएको ।
१०. ४९ औं वैठकको निर्णय बमोजिम एकीकृत राष्ट्रिय रोजगार प्रणालीको ढााँचा सम्बन्धी अध्ययन प्रतिवेदन–२०७९ तयार गरिएको ।
बिषय क्षेत्रगत नीतिहरुको पुनरावलोकनमा संयोजकको भूमिकामा
११. औद्यौगिक नीति २०६७, नीति पुनरावलोकन अध्ययन प्रतिवेदन–२०७८ तयार गरिएको ।
१२. पर्यटन नीति २०६५, नीति पुनरावलोकन अध्ययन प्रतिवेदन–२०७८ तयार गरिएको ।
१३. राष्ट्रिय रोजगार नीति २०७१, नीति पुनवालोकन अध्ययन प्रतिवेदन–२०७८ तयार गरिएको ।
१४. वाणिज्य नीति, २०७२ कार्यान्वयनको प्रभावकारिता अध्ययन प्रतिवेदन–२०७९ तयार गरिएको ।
१५. पन्ध्रौं आवधिक योजनाको समिक्षा प्रतिवेदन –२०७९ तयार गरिएको ।
अन्य भूमिकामा
१६. बजेट तर्जुमा तथा मध्यमकालिन खर्च सम्ररचनाको निर्माण लगायत आयोगबाट नियमित सम्पादन गर्नुपर्ने कामहरुको अलवा विभिन्न समयमा विषयगत मन्त्रालयहरुबाट उपयुक्त सुजावको लागि भनी पठाइएका ऐन, नीति, विनियम, नियमावली, निर्देशिका तथा कार्यविधिको मस्यौदाहरुको अध्ययन र परामर्श गरी नेपालको संबिधानको मर्म र आबधिक योजनाको स्पिरिट अनुसार संस्थागत राय सुजावहरु सम्प्रेषण गरिएको ।
१७. संघ, प्रदेश र स्थानीय तहको बजेट तर्जुमा र विकास सम्बन्धी नीति तथा योजना तर्जुमामा सकृयतापूर्वक कार्यहरु सम्पादन गरिएको ।
तहगत समन्वय, अनुगमन एवं मूल्याङ्कनसँग सम्बन्धित
१८. नेपाल सरकार उद्योग मन्त्रालय अन्तर्गत संचालित ग्रामीण उद्यम तथा विप्रेषण आयोजना (समृद्धि) को आन्तरिक मूल्याङ्कन गरी त्यस आयोजनाको सुधारको लागि आवस्यक सुझाव सहितको अध्ययन प्रतिवेदन–२०७९ तयार गरिएको ।
१९. विकास सम्बन्धी नीति तथा योजना तर्जुमा र कार्यान्वयनमा समन्वय, सहयोग र सहजीकरण गर्न नेपाल सरकार राष्ट्रिय योजना आयोगबाट वागमति प्रदेशको संयोजकको भूमिकामा रही कार्य सम्पादन गरिएको ।
२०. समपुरक र विशेष अनुदान मार्फत प्रदेश र स्थानीय तहबाट कार्यानवयन गर्ने आयोजना÷कार्यक्रमहरुको छनौट र बजेट विनियोजनको नियमित कार्य सम्पादन गरिएको ।
२१. नेपाल सरकारबाट संचालित राष्ट्रियगौरबका, रुपान्तरणकारी तथा प्रमुख प्राथमिक्ता प्राप्त आयोजना÷कार्यक्रमहरु र सङघिय सरकारको सहकार्यमा वाग्मति प्रदेश तह र स्थानिय स्तरमा सन्चालित केही महत्व्पूर्ण समपुरक एवं विशेष अनुदान मार्फत संचालित आयोजनाहरुको कार्यान्वयनको अवस्थाबारे नियमित स्थलगत निरीक्षण एवं अनुगमन गरिएको ।
बिषय क्षेञगत नीति निर्माणसँग सम्बन्धित अध्ययन एवं अनुसन्धानहरु
२२. रसिया–युक्रेन युद्धले नेपालको उद्योग, वाणिज्य र आपूर्ति क्षेत्रमा पर्ने प्रभाव न्यूनीकरण गर्ने उपायहरु सम्बन्धी अध्ययन प्रतिवेदन–२०७९
२३. तहगत सरकारहरुका बीच आयोजना वर्गिकरणको आधार तथा मापदण्ड सम्बन्धी अध्ययन प्रतिवेदन–२०७९
२४. अनौपचारिक क्षेत्रमा कोभिड–१९ को प्रभाव न्यूनीकरणका सम्भाव्य रणनीतिको अध्ययन प्रतिवेदन–२०७९
२५. नेपालको कुल ग्रहस्थ उत्पादनमा महिलाले पुर्याएको योगदान सम्बन्धी अध्ययन प्रतिवेदन–२०७९
२६. नेपालमा लेखा परिक्षण र वेरुजु फर्स्यौटको स्थिति अध्ययन प्रतिवेदन–२०७९
२७. वैदेशिक रोजगारीले गरिबी निवारण र सामाजिक सुरक्षामा पारेको प्रभाव सम्बन्धी अध्ययन प्रतिवेदन –२०७९
२८. सरकारी कोषको संरचना, अवस्था र खर्च प्रवृत्ति अध्ययन प्रतिवेदन– २०७९
२९.विदेशी विनियम दर निर्धारण प्रणाली अध्ययन प्रतिवेदन –२०७८
३०. नेपालमा वित्तिय समावेशीकरण सम्बन्धी अध्ययन प्रतिवेदन–२०७८
३१. निर्यातमा नगद अनुदान सम्बन्धी व्यवस्थाको प्रभावकारिता अध्ययन प्रतिवेदन २०७८
३२. कोभिड–१९ महामारीले पर्यटन क्षेत्रमा परेको आर्थिक असरको विश्लेषण–२०७९
३३. नेपालमा सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रमः नीतिगत नक्सांकन तथा संक्षिप्त विश्लेषण–२०७८
३४. Employment Recovery Strategies and Plan of Action-2021
Nepal Multidimensional Poverty Index– Analysis Towards Action-2021
३५. Study on the effective rate of protection in major industrial productions in Nepal-2022 (Initial draft finalized)
३६. National industrial strategy to promote domestic production and consumption in Nepal (work in progress)-2022
37. Nepal’s graduation strategy: smooth transition, resilience and productive transformation of the economy (Initial draft finalized)-2022
38. SDG-aligned input-output table leading to social accounting matrix (initial draft finalized)
39. Study on doing business in Nepal-2022
40. A study on the contribution of major informal sectors in SDGs in Nepal-2022
41. Contribution of informal sector on selected SDGs in Nepal (initial draft finalized)-2022
42. Review of selected indicators of SDGs 8,9 and10(work in progress)-2022
43. Promoting Decent Employment for Women through Inclusive Growth Policies and Investments in the Care Economy (work in progress)-2022
44. Media and Cultural Industry, its Contribution to Employment and Policy Recommendations for Gender-Equitable Inclusive Growth and Recovery in Nepal (work in progress)-2022
45. Nepal Child Labour Report 2021 (Based on the data drawn from Nepal Labour Force Survey 2017/18)
46. Extending social protection for all in Nepal-2022.
47. COVID 19 Impacts on Foreign Migration and Foreign Employment of Nepali Labor Forces: Evidence from Labor Migration and Reintegration (manuscript for a peer reviewed journal)
48. Effects of COVID-19 Pandemic on Remittance’s Inflow and Its Impact on the major Macroeconomic Sectors in the Nepal (manuscript for a peer reviewed journal)
महत्वपूर्ण अन्तरराष्ट्रियस्तरका संवोधन एवं प्रस्तुतिकरण सँग सम्बन्धितः
49. Participated as a speaker (virtual) and presented” Synopsis of Nepal Multidimensional Poverty Index 2021″ on 8th Annual High Level Meeting of Multi-Dimensional Poverty Peer Network(MPPN) on 4-5 October2021. The conference was hosted by University Oxford and government of Chile.
50. Participated(virtual) and provided remarks on High-Level Side Event to the UN General Assembly 2-4 pm; Friday 23rd September 2022, New York, United States on the theme of “DRIVING MULTIDIMENSIONAL POVERTY REDUCTION TO SECURE WELL-BEING FOR ALL”.
51. Participated as a speaker of “2022 Sustainable Development Transformation Forum (SDTF)”, 25 – 28 October 2022 Lily Hall, Orakai Songdo Park Hotel, Incheon, Republic of Korea. And spoke in the plenary session on “Geopolitical realities and COVID-19 impact on the implementation of the 2030 Agenda and achievement of SDGs in Nepal”.
