सेनाले एक वर्षमा बेच्यो साढे २२ करोड बराबरको विस्फोटक पदार्थ

काठमाडौं । नेपाली सेनाले मकवानपुरस्थित सुनाचुरी इमल्सन प्लान्टबाट एक वर्षमा २२ करोड ३८ लाख रुपैयाँ बराबरको विस्फोटक पदार्थ बिक्री गरेको छ ।

सैनिक कल्याणकारी कोष अन्तरगत सञ्चालित प्लान्टबाट आर्थिक वर्ष ०७९/०८० मा २२ करोड ३८ लाख १६ हजार ५५५ रुपैयाँ बराबरको विस्फोटक पदार्थ विक्री भएको हो ।

कोषका अनुसार, आर्थिक वर्ष ०८०/०८१ मा ७१ करोड ६१ लाख १४ हजार रुपैयाँ बराबरको विष्फोटक पदार्थ विक्री गर्ने लक्ष्य राखिएको छ ।

‘यसपटक कच्चा पदार्थ र एसोसरिजहरु समयमै प्राप्त भएर उपकरणमा कुनै खराबी नआए ७१ करोडभन्दा बढीको विक्री गर्ने लक्ष्य लिइएको छ’, सैनिक कल्याणकारी निर्देशनालयको कल्याणकारी भिजनमा भनिएको छ, ‘नियमित उत्पादन भए लक्ष्य बराबरको आम्दानी हुनेछ ।’

बेलाबेला कच्चा पदार्थ नपाइँदा सेनाका लागि विस्फोटक पदार्थ उत्पादन चुनौतीपूर्ण बन्ने गरेको छ । हाल सेनाले आवश्यक कच्चा पदार्थ भारत, चीन लगायतका देशबाट आयात गर्दै आएको छ ।

हाल इमल्सन प्लान्टको वार्षिक उत्पादन क्षमता २४ सय मेट्रिक टन छ । यो प्लान्टबाट विकास आयोजनलाई सेनाले विस्फोटक पदार्थ उपलब्ध गराउँदै आएको छ । समयमा विस्फोटक पदार्थ उपलब्ध नगराएको भन्दै सरोकारवालाले गुनासो समेत गर्ने गरेका छन् ।

सैनिक अधिकृतहरु पछिल्लो वर्षहरूमा सुनाचरीमा विस्फोटक पदार्थ उत्पादन क्षमतालाई दोब्बर बनाएर २४ सय मेट्रिक टन पुर्‍याइएको भन्दै नेपालको माग पूर्ति गर्ने लक्ष्यमा रहेको बताउँछन् ।

०५९ सालमा स्थापना भएर ०६० सालदेखि उत्पादन सुरु गरेको इमल्सन उत्पादन प्लान्टमा ३० बढी इञ्जिनियर कार्यरत छन् । स्थापनाका बेला यसमा करिब ३१ करोड ४० लाख रुपैयाँ सैनिक कल्याणकारी कोषबाट लगानी गरिएको थियो ।

त्यहाँ कार्यरत इञ्जिनियरहरुका अनुसार, जंगलभित्र रहेको यो प्लान्टमा आल्मोनियम र सोडियम नाइट्रेटको समिश्रणबाट विष्फोटक पदार्थ बनाइन्छ । यो निर्माण गर्ने प्रक्रिया दुई तहमा हुन्छ । पहिलो तहलाई ‘वाटर मिक्स’ र दोस्रो तहलाई ‘वोइल मिक्स’ भनिन्छ ।

प्लान्टमा कार्यरत प्राविधिकहरुका अनुसार पहिलो तहमा आल्मोनियम र सोडियम नाइट्रेटलाई पानीमा घोलिन्छ । त्यसपछि दोस्रो तहमा ‘वाक्स भ्यास्लिन’ लगायतका वस्तुहरुको समिश्रण गरिन्छ । त्यसपछि ‘सेन्सोडाइज’ गरेर ‘सेमी लिक्विड’ बनाइन्छ । योसँगै प्याकेजिङका लागि विष्फोटक पदार्थ तयार हुन्छ ।

हाइड्रोलिकमा राखेर क्यूब आकारमा यसलाई प्याक गरिन्छ । एउटा कार्टुनमा २५ किलो विस्फोटक पदार्थ राखिन्छ । त्यसमा १ सय ९० वटा विस्फोटक पदार्थ हुन्छ ।

प्लान्टमा उत्पादित विस्फोटक पदार्थलाई बाकसमा हालेर निर्माण स्थलमा लगिन्छ । त्यहाँ ड्रिल गरेर डेटोरनेटरसँग राखेपछि मात्रै विस्फोट हुन्छ ।