गाइजात्रा विधि पुर्याएर घर–घरमै मनाउन मेयर शाक्यको आग्रह

काठमाडौँ । काठमाडौँ महानगरपालिकाका प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यले परम्परागत सांस्कृतिक पर्व ‘गाइजात्रा’ लाई विधि पुर्याएर घर–घरमै मनाउन आग्रह गर्नुभएको छ। यो पर्व एक वर्ष भित्र देहावसान आफन्तको सम्झना र दुःख विर्साउन धुमधामसँग मनाउने चलन भए पनि यस्तो विषम परिस्थितिमा भिडभाड नगरी मनाउन उहाँले आग्रह गर्नुभएको हो ।

‘यो जात्रा आफूलाई मन पराउने वा आफूले मन पराउने देहावसान आफन्तको पीडा विर्साउने परम्पराका रुपमा मनाउने चलन छ,’ शाक्यले भन्नुभयो, ‘मेरो घरमा मात्रै होइन हरेकका घरमा कोही न कोही देहावसान भएका छन् भनेर देखाइ पीडा कम गर्ने वा दुःख बाँड्ने परम्पराका रुपमा समेत यो जात्रालाई मान्ने गरिएको छ।’
प्रमुख शाक्यले यस्तो जात्रा विगतका वर्षमा धुमधामसँग मनाउने गरेको स्मरण गराउँदै भन्नुभयो– ‘कोरानाको कहरले भयावह भएको यस्तो अवस्थामा २५–३० हजार मानिस एकै पटक सडकमा आउँदा नसोचेको संक्रमण फैलिन सक्छ। त्यसैले देहावसान भएका आफन्तहरुको सम्झनामा मनाउँदै आएको गाइजात्रा पर्वलाई यो पटकका लागि विधि पूरा गरेर आ–आफ्नो घरमा मात्रै मनाउन अपिल गर्दछु।’

उहाँले यस्तो बेलामा आस्था, विश्वास र परम्परालाई कायम राख्दै जात्रा–पर्व मान्न र जोखिमबाट बच्न पनि आग्रह गर्नुभयो। ‘आफूलाई माया गर्ने र आफूले माया गर्ने व्यक्ति वितेकोमा सबैलाई पीडा अवश्य हुन्छ। तर, यस्तो बेलामा भीडभाडका साथ मनाउँदा जोखिम बढ्न सक्छ,’ उहाँले भन्नुभयो, ‘यस बारेमा पनि सचेत रहनुहोला।’

पर्व भाद्र कृष्ण प्रतिपदादेखि अष्टमीसम्म आठ दिन मनाइने चलन छ। यो पर्व आज देशभर सुरु हुँदैछ। राजा प्रताप मल्लले पुत्रशोकले विह्वल भएकी आफ्नी रानीलाई पीडा भुलाउन यो पर्वको थालनी गरेको भन्ने परम्परा छ। प्रताप मल्लले रानीलाई दुनियाँले यस्तै पीडा भोग्नुपर्छ भन्ने देखाउन जनतालाई वर्षभरीमा आ–आफ्नो घरका देहावसान भएका मानिसको नाममा गाईजात्रा निकाली सहर परिक्रमा गराउनू भनी आज्ञा दिएका आधारमा यो पर्व सुरु भएको ऐतिहासिक कथन छ।